شیرخشت در طب سنتی ایران و منابع جدید

سابقه و هدف: طب سنتی ایران که بخشی از میراث علمی و تاریخی کشورمان است دارای دستورات و تدابیر خاص است که نشان می­دهد ایرانیان نه تنها در زمان‌های گذشته از پایه‌گذاران  دانش پزشکی بوده­اند، بلکه پس از ظهور اسلام و در جریان شکل­گیری تمدن اسلامی نقش مهمی در رشد دانش پزشکی داشته­اند. در این میان انتقال علمی یافته­­های طب سنتی به طب نوین در فرآیندی کاملاً علمی تجربی از وظایف  بسیار خطیری است که به عهدۀ تمامی میراث‌داران تاریخ پزشکی کشورمان است. شیرخشت یا شیرخشک با نام انگلیسی Purgative manna یکی از محصولات گیاهی است که با فرصت انتقال تجارب طب سنتی به طب نوین روبه‌روست. هدف از مطالعه حاضر، مروری بر مواد مؤثره شیرخشت در طب سنتی و کلاسیک است. مواد و روش‌ها: روش این مطالعه که از نوع کتابخانه­ای است، به شیوۀ مروری نقلی با بهره‌گیری از کتب طب سنتی و جست و جو در پایگاه‌های اطلاعاتی در دسترس نظیرGoogle scholar ، Pubmed، Magiran، SID، Science direct انجام شد. یافته‌ها: ابتدا به بررسی شیرخشت در منابع طب و داروسازی سنتی و تجارب حکیمان گذشته پرداخته شده است و سپس به یافته­های جدید دانشمندان دربارۀ خواص دارویی شیرخشت و مواد مؤثر اصلی آن اشاره شده است. در بخش آخر اشاره اجمالی به کاربرد اختصاصی شیرخشت در درمان زردی نوزادان شده است.  نتیجه‌گیری: با عنایت به سابقه تاریخی کاربرد شیرخشت در درمان برخی بیماری‌ها و با لحاظ اینکه درختچۀ حاوی شیرخشت بومی مناطق مختلف ایران نیز است، توصیه می­شود که مراکز تحقیقاتی با به کارگیری فناوری‌های روز به جمع‌بندی کامل از تأثیر شیرخشت با توجه به صرفه­های اقتصادی- اجتماعی آن بپردازند.